Mga Ganting Galaw sa Teoryang Pampanitikan

Teoryang Imahismo

"Ang Riles sa tiyan ni tatay"

Ni: Eugene Y. Evasco

Natutunan:

     * Ang pagmamahal ng isang ama ay hindi napapantayan.

    * Ang natutunan ko sa kuwento ay dapat na ipakita natin ang pagpapahalaga lalo na sa mga taong nagbigay buhay sa atin kagaya ng mga magulang natin na handang isugal at ibigay lahat makamit lamang ang kaginhawaan ng kanyang pamilya. Napakaswerte natin kung iisipin lalo na ‘yong mga nakapag-aral sa kolehiyo dahil may mga magulang tayong handang iraos ang lahat ng ating mga pangangailangan sa pamamagitan ng pagkakaroon ng marangal na hanap-buhay.

Reaction sa Kwento atTeorya:

   Kabilib-bilib ang ama sa aklat na “Ang Riles sa Tiyan ni Tatay” na isinulat ni Eugene Y. Evasco. Ipinakita ng may-akda na ang pagbebenta ng bato ay isang imahen ng isang damdamin, na kahit ano, kayang gawin upang maitawid sa hikahos ang hirap na hirap nang pamilya. Ginamit niya ang balat na ito upang ipakita sa mga mambabasa ang imahe ng pagkamatiisin ng isang Pilipinong ama sa Pamilya. Ang layunin ng Teoryang Imahismo ay gumamit ng mga imahen na higit na maghahayag sa mga damdamin, kaisipan, ideya, saloobin at iba pang nais na ibahagi ng may-adka na higit na madaling maunawaan kaysa gumamit lamang ng karaniwang salita. Sa halip na paglalarawan at tuwirang maglalahad ng mga imahen na layong ilantad ang totoong kaisipan ng pahayag sa loob ng panitikan. Sa kwentong ito Itinatahi ang talinghagang ‘riles’ ang papel ng ama bilang tagapagbuo ng lipunan at tagapagdugtong ng buhay. Matalinong ginamit sa akda ang ‘riles’ upang salaminin ang dalawang aspekto ng buhay ng ama – una, bilang tahi sa tiyan na nagdurugtong ng ‘buhay’ at, pangalawa, bilang estrakturang nagpapatakbo at nagpapagalaw ng siyudad. Ang ‘riles’ din ang ginamit na mekanismo ni Evasco sa pag-uugnay sa kadakilaan ng ama sa haraya ng anak. Naging lunsaran ang ‘riles’ sa tiyan ng ama ng napakayamang imahinasyon ng batang nagsasalayasay.

Teoryang Markismo

"Sandaang Damit"

Ni: Fanny A. Garcia

Natutunan:

  * Huwag mag sinungaling sa mga tao upang ipakita lamang sa kanila na may mga gamit o bagay kang ganyan Kahit wala naman.

   * Maging totoo sa sarili at sa Ibang tao.

   * Huwag natin pagtakpan ang buhay upang maiangat sa paningin ng Ibang tao.

   * Maging kontento kung anong meron.

Reaction sa Kwento at Teorya:

   Kakaiba ang maikling kwentong ito dahil bata ang nagsinungaling. Di tulad sa ibang kwento na karaniwan ay matatanda ang palaging naghihiganti at gumagawa ng mga bagay na masama. Simple lamang ang kwento pero naisalaysay naman ito ng maayos at mahusay, madali itong makakuha ng pansin ng mga mmambabasa. Ang layunin ng Teoryang Markismo ay ipakita na ang tao o sumaagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang dulot ng pang-ekonomiyang kahirapan at suliraning panlipunan at pampulitika. At gaya ng sa kwento, gumawa ng paraan ang batang babae ng paraan upang maiwasan ang panunukso sa kanya ng kanyang mga kaklase. Siya ay nagsinungaling sa kanyang mga kaklase upang hindi na siya tuksuhin ng mga ito. Kahit na masama ang kanyang pamamaraan, nagtagumpay naman siyang makuha ang respeto at tiwala ng kanyang mga ka-eskwela.

Teoryang Bayograpikal

"Mga ala-ala ng isang mag-aaral sa Maynila"

Ni: P.Jacinto

 Natutunan:

            *Marami tayong natutunan sa kuwento o buhay ng ating mga bayani, kagaya ni Jose P. Rizal. Bigyan nating pansin kung paano siya lumugar sa kanyang tunay na nararamdaman kay Segunda Katigbak, at dahil sa ikakasal na ito’y siya na lamang ang nagpaparaya. Sa puntong ito, makikita natin na mahalaga pa rin para kay Dr. Rizal ang kanyang pagkatao. Dahil kung hindi pa mahalaga ay dapat hindi na niya inisip ang iisipin ng iba makuha lamang ang babaeng kanyang iniirog. Mas mabuti pa rin na kung tayo ay iibig, dapat iisipin nating mabuti ang mga desisyon na ating gagawin bago humakbang sapagkat hindi magiging buo ang kaligayahang makakamtan kung mayroon naman tayong sinasaktan dahil sa pag-ibig na iyan.

Reaction sa Kwento at Teorya:

           Ang akdang ito ni Dr. Jose P. Rizal ay tungkol sa kanyang naging buhay sa panahon noong siya ay nag-aaral pa lamang sa lungsod ng Maynila. Inilathala rin niya ang kanyang naging unang pag-ibig at ang mga pasakit na kanyang nadarama sa panahong siya’y umibig. Mga naging kaisipan niya at damdamin noong siya’y nag-aaral sa Maynila. Masasabi kong naging angkop naman ang talambuhay ni Rizal sa teoryang Bayograpikal sapagkat base sa teoryang ito, layuni nitong iparating ang mga naging karanasan sa buhay ng may-akda. Ang talambuhay na iyan ay hango naman sa istorya ng may-akda mismo na si Dr. Jose Rizal.

Teoryang Naturalismo

"Walang Panginoon"

Ni: Deogracias Rosario

Natutunan:

          * Dapat pantay-pantay ang pananaw ng bawat isa mahirap man o mayaman.

          * Huwag hayaang tapakan ng iba ang ating pagkatao.

Reaction sa Kwento at Teorya:

        Ang kuwentong ito ay di nalalayo sa kinalalaglakan ng ating bansa sa panahon ngayon. Bagama’t nagsisitaasan na ang bantayog nitong mga may kaya, hindi pa rin sila kuntento. Kinakapkapan pa rin ang butas na bulsa ng mga mahihirap at pinangangahasan ang mga maralita hanggang sila’y mailubog.Ngunit marapat tandaan na bawat panimula ay may katapusan at di mananaig ang kasamaan sa kabutihan. Maaring ang pagkamatay ni Don Teong ay makatarunan pagkat kahit sinong may paghuhusgang pantay at makatarungan, bukas palad at naaayon sa tunay na hatol, ang kamatayan ay di pa sapat para sa taong tulad niya.Ating itanim sa isipan ang salitang binitawan ng ating pambansang bayani, “walang alipin kung walang magpapa-alipin”. Ang Teoryang Naturalismo ay Nagpapakita na kahit simpleng tao ay dumadaan rin sa mahirap na suliraning panlipunan. Ang akdang literari sa teoryang ito ay naglalarawan ng kasamaan ng tao sa daigdig na higit na maganda ang marumi at karumal-dumal na pangyayari. Nabibigyang pansin din sa teoryang ito ang mga saloobin, damdamin, kilos at gawi ng mga tauhan.

Teoryang Romatisismo

"Sayang na Sayang"

Ni: Epifanio Gar Matute

 Natutunan:

              * Mahalaga ang pagpapahalaga sa damdamin at nararamdaman ng iba.

              * Ang paghihinayang ay nasa hulihan.

              * Naipapahayag ang sariling saloobin batay sa mga pangyayaring napapaloob sa akda.

Reaction sa Kwento at Teorya:

         Sa kwentong ito maraming mag-aaral ang naantig ang damdamin dahil alama naman sa panahon ngayun kapag ang pinag uusapan ay tungkol sa pag-ibig ay ang mga kabataan ay nakakarelate.  Ito ay isang kunwento ng naudlot na pag-iibigan. Na kung saan hindi naging maganda ang “ending” dahil hindi pa rin sila nagkatuluyan at napagdesisyonan ng lalaki na hindi na lamang mag-asawa dahil hindi niya kayang ipagpalit ang kanyang pagmamahal sa isang babaeng sinisinta. Naging akma naman ang kuwento sa teoryang ito sapagkat naging layunin ng teorya na ialay o ipaalam ang kanyang buong pag-ibig sa tao o bayang napupusuan na kung saan ganoon rin naman ang nangyayari sa daloy ng kuwento.

Teoryang Arkitaypal

"Gapo"

Ni: Lualhati Bautista

Natutunan:

        * Ito ay nagpapakita ng mga totoong pangyayari tungkol sa sitwasyon ng mga banyaga at kapwa natin Pilipino tungkol sa pag-iibigan ng dalawang lahi na kung saan merong magandang kinahahantungan at kadalasang hindi maganda dahil sa pag-iwan ng mga banyaga sa mga Pilipinang napaanakan.

         * Hindi dapat tayo mag-papaapi sa sino man ma banyaga man o kapwa natin Pilipino, mayaman man o hindi dahil tanong lahat ay pantay-pantay lamang at its a at tanging ang diyos lamang ay may karapatang gumawa sa atin ng ganyan dahil siya ang may likha sa ating lahat.

Reaction sa Kwento at Teorya:

         Napakagandang kwento ang "Gapo" dahil pinapakita nito ang tunay na karanasan ng ating Ibang mga Pilipinang naging biktima ng mga dayuhan at pinapakita din ang realidad noong mga panahon ng mga dayuhan, Ang pag hindi pantay-pantay na pananaw ng mga puting mga Americanong sundalo sa ating mga Pilipinong sundalo. Ang Teoryang Arkitaypal ay gumagamit ng modelo o huwaran upang masuri ang elemento ng akda. At binibigyang diin nito ang tatlong uri; arkitipikong tauhan, arkitipikong pangyayari at arkitipikong simbolo at kaugnayan. Sa Nobelang inilahad binibigayn diin ang arkitipikong tauhan na kung saan ang mga indibidwal na mga tauhan ang mga sundalong puti at mga pilipino at sa pangyayari naman ay ang mga karanasan ng mga Pilipinong sundalo na ang diskriminasyon sa pagitan ng mga sundalong puti na ang mga amerikano. Ang salitang "Gapo" Ang sumisimbolo sa pagtalakay sa mga problemang nababalot sa mga base military ng mga Amerikano dito sa Pilipinas.

Teoryang Humanismo

"Paalam sa Pagkabata"

Ni: Nazareno D. Bas

Natutunan:

            * Pagpapahalaga sa pagiging kabataan dahil magaganap lamang ito sa isang beses.

            * Huwag mong gawin ang isang bagay na pagsisihan mo lamang sa huli.

            * Ang totoong pagmamahal ay binubuo ng pagpapatawad at pag-unawa.

         * Huwag magtanim ng galit kahit makasalanan man ang isang tao may pag asa pa.   itong magbago bastat laging gabayan at ituro kung anu ang tama at mali ang mga dapat o hindi dapat, lahat ng tao ay may konsensya hindi man nito maramdaman bukas mararamdaman niya ito habang siyay nabubuhay kaya may pag asa itong magbago

Reaction sa Kwento at Teorya:

             Ang kuwentong ito ay istorya ng isang mag-anak o pamilya na mayroong malaking problema o pinagdadaanan sa buhay. Dahil sa hindi pinaliwanag ng isang Ina ang kanyang nagawang kamalian noon, ang malaking naapektuhan ay ang kanilang anak na sana kung iisiping mabuti ay hindi dapat siya yung naghihirap ang kalooban. Marami akong naging katanungan sa kuwentong ito, kagaya halimbawa ng paano nagkapareho ng mukha ang ama ng bata at ang misteryosong lalaki sa kuwento? Sila ba ay kambal? Ni minsan ba ay wala bang nakapagsabi sa bata kung ano ang talagang naging problema ng kanilang pamilya? Masasabi kong naging angkop naman ang kuwento sa teorya dahil  binigyan naman ng halaga ng kanyang ama-amahan ang damdamin ni Celso sa katapusang bahagi ng kuwento.

Teoryang Ekspresyonismo

"Caregiver"

Ni: Chito S. Roño

Natutunan:

             * Mayroong naipakitang mga sitwasyon para sa nangyayari sa totoong buhay ka tulad nalang ng mga nangyayari sa mga OFW.

              * Dapat bigyang halaga ang mga OFW na nangingibang bansa dahil hindi natin nararanasan at nararamdaman kung gaano kahirap ang kanilang nararamdaman.

Reaction sa Kwento at Teorya:

               Sa pelikulang ito na pinamagatang "Caregiver" ay madadala  at maiiyak ang mga manonood sa awa para sa isang ina na kung saan nagsasakripisyo at nagpakahirap upang matugunan ang pangangailangan ng pamilya. Alam naman natin ang buhay ng OFW ay hindi birong trabho at sakripisyo ang kanilang ginagawa. Bilib ako sa mga OFW na Caregiver dahil ang mga Caregiver ay napakaraming sakripisyong pinagdaraanan ang mga nakikipagsapalaran sa ibang bansa kapalit ng pangakong higit na magandang buhay. Hindi nga lahat ng umaalis at nangingibang-bayan ay nagiging matagumpay. Hindi lahat ng pangarap ay natutupad at nasasagot ng paga-abroad. Sa katunayan, karamihan sa mga tunay na problema ay hindi nag-uugat sa pera kundi sa kaibuturan ng pagkatao na nananatili saan mang lugar mapunta, kumita man ng malaking halaga. Sa teoryang Ekspresyonismo ay sa pananalig na ito ay walng pagkabahala ipinahahayag ng manunulat ang kanyang kaisipan at nadarama. Karaniwang ang ideya kapag narinig ang salitang caregiver ay patungkol sa isang yaya, alila, katulong, tsimay o sa pinakamababang antas ay tagahugas nga lamang ng puwit ng pasyente. Ngunit sa pelikulang Caregiver, mabubuksan ang nakapikit at nahihimbing na kaisipan na maling iyon lamang ang papel na ginagampanan ng isang tagapag-alaga. Tulad sa pelikula na nagsisilbing isang repleksyon na sumasalamin sa lahat ng uri ng tungkuling ginagampanan ng libo-libong OFW.

Teoryang Feminismo

"Nanay Masang sa Calabarzon"

Ni: Sol Juvida

Natutunan:

          * Hindi hadlang ang pagka babae dahil ang mga babae ay may kakayahan din at kapangyarihan na makipaglaban.

           * Ipaglaban kung ano ang dapat Ipaglaban at kung ito ay tama.

           * Ipaglaban ang sariling atin

          * Sa panahon ng makabagong henerasyon, mga babae na ang tinitingala kadalasan sa larangan ng Industriya at pang-ekonomiya.

Reaction sa Kwento at Teorya:

             Napakaganda ng kwentong ito dahil pinapakita na kahit isang nga babae ay hindi ito hadlang upang hindi makipaglaban. Sa kwentong ito makikita at malalaman mo talaga sa daloy ng kuwento na ang mga babaeng manggagawa ang siyang namuno at nakipaglaban upang huwag malupig ng mga manlulupig na mga panginoong lupa. Nandoon ang katatagan ng loob at palaban sa kahit na sinong tumangkang magpalayas sa lugar na kinagisnan na ng mga taga-roon. Masasabi kong naging angkop naman ang kuwentong ginamit sa teoryang ito sapagkat ayon sa natalakay na, ang layunin ng teoryang ito ay ilantad ang iba’t-ibang paraan ng kababaihan sa pagtugon sa suliraning kanyang kinakaharap.

Teoryang Formalistiko

"Sandaang Damit"

Ni: Fanny A. Garcia

Natutunan:

    * Huwag mag sinungaling sa mga tao upang ipakita lamang sa kanila na may mga gamit o bagay kang ganyan Kahit wala naman.

    * Maging totoo sa sarili at sa Ibang tao.

    * Huwag natin pagtakpan ang buhay upang maiangat sa paningin ng Ibang tao.

    * Maging kontento kung anong meron.

Reaction sa Kwento at Teorya:

              Kakaiba ang maikling kwentong ito dahil bata ang nagsinungaling. Di tulad sa ibang kwento na karaniwan ay matatanda ang palaging naghihiganti at gumagawa ng mga bagay na masama. Simple lamang ang kwento pero naisalaysay naman ito ng maayos at mahusay, madali itong makakuha ng pansin ng mga mmambabasa. Ang teoryang ginamit dito ay Teoryang Pormalistiko na ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan. Makikita sa kwentong ito kaagad sa pamagat pa lamang kung ano ang nais na iparating ng may akda base sa pamagat malalaman kaagad natin na ang kwento at patungkol sa mga damit na kung saan isang bata nagkunwari siyang mayroon siyang isang daang damit upang malampasan ang mga problemang kaniyang kinahaharap.

Teoryang Klasisimo/Klasismo

"Ang Tondo ay May Langit Din"

Ni: Andres Cruz

Natutunan:

             * Ang istilo sa buhay ay hindi hadlang sa pagmamahal ng isa't-isa.

             * Malimit natin sabihin na ang mga mayaman ay para sa mayaman at mahirap para lamang sa mahirap, ngunit sa kabila ng mga paniniwalang yan, di natin maiiwasan na ang dalawang taong tunay na nagmamahalan ay hindi alintana ang kanilang mga estado sa isa’t-isa. Mahalagang malaman na ang pagmamahal ay siyang higit na mahalaga kung ihambing sa kung anong laking yaman sa daigdig. Masasabi kong hindi masamang magmahal, basta alam mong wala kang sinasaktang iba dahil sa pagmamahal na iyon.

Reaction sa Kwento at Teorya:

          Napukaw ng aking pansin ang pag-iibigan nila Victor,Alma at Flor. Naipakita nila sa mga mambabasa na mayaman ka man o mahirap ano man ang estado mo sa buhay, saan ka mannakatira at anu pa man ang prinsipyo mo kapag natutunan mong gamitin ang iyong puso sa pagdedesisyon magiging tama ang lahat. Ang Tundo Man May Langit din ay sinakay tayo sakuwento ng pagmamahalan ni Victor, Alma at Flor upang lubos natin mabatid ang Langit nahinahanap ng lahat. Langit na magpapaligaya sa kani-kanilang puso. Sa pag-iibigan nila Victor atAlma nabatid nila na ang langit na iyon ay nakita nila sa isa’t isa ito ay nahanap din nila sakatahimikan na nakamit nila mula ng ginamit nila ang kanilang puso at pagrebelde sa malingGawain ng lipunan na kani-kanilang kinabibilanggan. Pinaniniwalaan sa teoryang klasismo na kahit ang diwa ng tao ay nakabatay sa bagay, ang pisikal nabagay at espiritu ay dapat isabuhay at dakilain. Kung ating ikukumpara ang ugali ng magkapatid na Lukas at Victor, makikita natin ang pagsasagawa ng teoryang ito. Kinakampanya ni Lukas ang kandidatong si Paking.Kahit na hindi ganoong kaganda ang imahe ng politikong ito, ay pinili parin ni Lukas na ikampanya ito dahilsa malaking bayad na inihandog ng politiko sa kanya. Si Lukas ay nakabatay sa pera kumpara kay Victor na saprinsipyo nakabatay ang pagboto sa tamang opisyal.

Teoryang Queer

"Girl, Boy, Bakal, Tomboy"

Ni: Noel Lapuz

Natutunan:

        * Ang diskriminasyon sa bawat kasarian ng tao ay hindi dapat gawin dahil dapat natin respetuhin kung ano mang kasarian ang mayroon sila dahil tao lang tayong lahat at isa lang ang may gawa sa atin at ang tanging ang Diyos lamang;

              * At ang pamimintang sa mga taong kabilang sa LGBT ay parang walang pinag-aral at hindi esukado.

Reaction sa Kwento at Teorya:

              As expected nakakatawa yung movie with Vice Ganda punchlines. Hindi ko rin inaasahan na mayroong magandang istorya ang palabas na ito.Patok pa rin ito hanggang ngayon, pati na rin si Vice Ganda. Pero ang tanong hanggang kailan? Bigyan din natin ng “A” si Vice Ganda sa pagganap niya sa apat na role. Imagine ang hirap gawin nun. Naging akma rin ang settings para sa palabas na ito. Nabigyang buhay din ng ibang characters ang kanilang role. Nabigyan din ng pansin ang galing sa pag arte ni Maricel Soriano sa kanyang pagganap bilang ina ni ni Vice. Nakakatuwa ang galing ng pag ka edit sa pelikulang ito, nasa bagong henerasyon na nga tayo. Ang mga characters ay nabigyan ng justice. Pumatok ito at pinilahan lang nama ng libo libong tao. Ang mga taong kabilang sa ikatlong kasarian (homosexual) ay kailangan tratuhin ng may respeto, pagmamahal at pantay na pagtingin ano man ang kanilang estado sa buhay. Ang layunin ng panitikan na ito ay iangat at pagpantayin sa paningin ng lipunan ang mga homosexual.

Teoryang Realismo

"Intoy Shokoy ng kalye Marino"

Ni: Eros Atalia

Natutunan:

           * Hindi hadlang ang Kahirapan upang gamiting rason para kumapit sa patalim o upang mag binta ng sarili dahil may Ibang paraan upang kumita at maiahon sa Kahirapan Ang sarili at pamilya.

              * Ang Kahirapan ay may solusyon kung ito'y pagsisikapan.

Reaction sa Kwento at Teorya:

              Sa istoryang “Intoy Syokoy ng Kalye Marino” ni Eros Atalia, naging malinaw naman ang paglalahad ng kwento at naging maayos ang pagkakalarawan sa mga transisyon ng mga pangyayari. Gumamit ang manunulat ng ilang salitang bernakular sa mga taong nabibilang sa mababang uri ng lipunan. Ipinahayag niya ang mga karaniwang eksena sa Kalye Marino, bilang isang lugar na pinaninirahan ng mga karaniwang taong may iba’t-ibang persepsyon sa buhay, pag-uugali, pangarap at iba’t-ibang estilo at pamamaraan para malampasan ang kalam ng sikmura. Naipakita sa akdang ito kung paano nakakaapekto ang estado ng buhay sa nagiging karakter ng isang tao. Katulad na lamang ng mga gawaing patuloy na ginagawa ng mga tauhan sa kwentong ito na sa kung tutuusin ay normal na rin na gawain ng ating kapwa mamamayan na hikahos sa buhay. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksisan ng may-akda sa kanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay. Pinaghugutan mismo mula sa karanasan ng manunulat na si Eros Atalia ang kwento dahil siya mismo ay nagmula sa Kalye Marino.Hinubog ng Kalye Marino ang pagtingin ko sa buhay. Tinulungan siya ng Kalye Marino na makita ang kagandahan ng buhay sa gitna ng karukhaan. Ito ay nabuo mula sa nakasalamuha niyang ilang kagalang-galang na mga indibidwal. Na bagamat salat sa buhay, puno ng kaalaman. May lalim.